हॅलो मित्रांनो! पश्चिम महाराष्ट्रात सध्या पावसाने चांगलीच हजेरी लावली आहे. कोल्हापूर, सातारा, सांगली, पुणे या भागात पावसाचा जोर वाढलाय, आणि त्यामुळे आपल्या सर्वांच्या मनात एकच प्रश्न आहे – आपल्या धरणांमधला water storage खरंच वाढतोय का? विशेषतः कोल्हापूर आणि सातारा जिल्ह्यातील धरणांची सद्यस्थिती काय आहे? आजच्या ब्लॉगमध्ये आपण याच विषयावर बोलणार आहोत. चला तर मग, थेट माहितीच्या गाभ्याकडे जाऊया!
पश्चिम महाराष्ट्रात पाऊस आणि धरणांचं महत्त्व
पश्चिम महाराष्ट्र हा आपल्या राज्याचा असा भाग आहे, जिथे धरणं ही फक्त पाण्याचा साठा नाही, तर शेती, पिण्याचं पाणी आणि hydro power यांचा आधार आहे. कोयना, राधानगरी, उजनी यांसारखी धरणं इथल्या लोकांच्या आयुष्याचा अविभाज्य भाग आहेत. पण गेल्या काही वर्षांपासून दुष्काळ आणि अनियमित पावसामुळे धरणांमधला water level कमी झाला होता. यंदा मात्र पावसाने चांगली साथ दिली आहे, आणि त्यामुळे धरणांमधला पाणीसाठा वाढण्याची आशा आहे.
पण प्रश्न आहे – खरंच किती पाणी वाढलं? आणि कोणत्या धरणात किती storage capacity आहे? चला, कोल्हापूर आणि सातारा जिल्ह्यातील धरणांची ताजी माहिती बघूया.
कोल्हापूर जिल्ह्यातील धरणांची सद्यस्थिती
कोल्हापूर जिल्हा म्हणजे पंचगंगा नदी आणि राधानगरीसारख्या धरणांचा जिल्हा. यंदा जून 2025 पर्यंत कोल्हापुरात पावसाने चांगली हजेरी लावली आहे, आणि त्याचा परिणाम धरणांवर दिसतोय. खाली काही प्रमुख धरणांची माहिती देतोय:
- राधानगरी धरण: हे कोल्हापूरचं सर्वात महत्त्वाचं धरण. सध्या या धरणात सुमारे ६०% पाणीसाठा आहे. गेल्या आठवड्यात पावसामुळे water inflow वाढला, पण अजूनही १००% क्षमता गाठायला वेळ आहे.
- पंचगंगा नदीचा पर आधार: पंचगंगा नदीच्या काठावर असलेल्या छोट्या-मोठ्या धरणांमध्येही पाण्याची पातळी हळूहळू वाढतेय. उदाहरणार्थ, रुई आणि तेरवाड येथील पाण्याची पातळी अनुक्रमे ५४ फूट आणि ४७ फूट आहे.
- काळम्मावाडी धरण: या धरणात सध्या ४५% पाणीसाठा आहे. पण पावसाचा जोर कायम राहिला, तर ऑगस्टपर्यंत यात चांगली वाढ होऊ शकते.
खाली एक टेबल देतोय, ज्यामुळे कोल्हापूरच्या धरणांची माहिती एका नजरेत समजेल: धरणाचं नाव एकूण क्षमता (TMC) सध्याचा पाणीसाठा (%) पाण्याची आवक (क्युसेक) राधानगरी 8.36 60% 12,000 काळम्मावाडी 3.50 45% 8,500 पंचगंगा (रुई) – 54 फूट –
सातारा जिल्ह्यातील धरणांची ताजी अपडेट्स
सातारा जिल्हा म्हणजे कोयना धरणाचा जिल्हा! कोयना धरण हे फक्त साताऱ्याचं नाही, तर संपूर्ण महाराष्ट्राचं वैभव आहे. यंदा कोयना धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रात मुसळधार पाऊस पडतोय, आणि त्यामुळे धरणाची water level झपाट्याने वाढतेय. खाली साताऱ्यातील प्रमुख धरणांची माहिती:
- कोयना धरण: १०५ टीएमसी क्षमता असलेलं हे धरण सध्या ५५% भरलं आहे. गेल्या आठवड्यात यात ५१.६४ टीएमसी पाणीसाठा होता, आणि सध्या १०५० क्युसेक पाणी नदीत सोडण्यात येतंय.
- धोम धरण: साताऱ्यातील आणखी एक महत्त्वाचं धरण. यात सध्या ४०% पाणीसाठा आहे, आणि पावसाचा जोर वाढल्यास यातही सुधारणा होईल.
- कान्हेर धरण: या धरणात सध्या ३५% पाणीसाठा आहे. पण यंदा पावसाचं प्रमाण चांगलं असल्याने ऑगस्टअखेर हा आकडा वाढण्याची शक्यता आहे.
साताऱ्यातील एकूण सहा प्रमुख धरणांमध्ये सध्या सरासरी ४०% पाणीसाठा आहे, जो गेल्या वर्षीच्या तुलनेत चांगला आहे.
पाणीसाठा वाढण्याची कारणं
आता प्रश्न असा आहे की, यंदा धरणांमधला water storage का वाढतोय? याची काही ठळक कारणं खाली देतोय:
- मुसळधार पाऊस: जून 2025 मध्ये पश्चिम महाराष्ट्रात पावसाने चांगलीच हजेरी लावली. कोल्हापूर आणि साताऱ्यातील पाणलोट क्षेत्रात सतत पाऊस पडतोय.
- पाणलोट क्षेत्राची सुधारणा: गेल्या काही वर्षांत पाणलोट क्षेत्रात झालेल्या संवर्धनामुळे पाण्याचा प्रवाह धरणांपर्यंत चांगला पोहोचतोय.
- पाण्याचं नियोजन: जलसंपदा विभागाने यंदा पाण्याचं नियोजन चांगलं केलं आहे. उदाहरणार्थ, कोयना धरणातून नियंत्रित पाण्याचा विसर्ग केला जातोय, ज्यामुळे पूरस्थिती टाळता येतेय.
शेतकरी आणि स्थानिकांसाठी याचा अर्थ काय?
पाणीसाठा वाढणं हे शेतकऱ्यांसाठी आणि स्थानिकांसाठी खूप मोठी गोष्ट आहे. यामुळे काय फायदे होतात, ते बघूया:
- शेतीसाठी पाणी: खरीप आणि रब्बी हंगामासाठी पुरेसं पाणी मिळेल, ज्यामुळे शेतीचं उत्पन्न वाढेल.
- पिण्याचं पाणी: कोल्हापूर आणि साताऱ्यासह आसपासच्या गावांना पिण्याचं पाणी मिळण्याची हमी मिळेल.
- विजनिर्मिती: कोयना धरणातून hydro power निर्मिती वाढेल, ज्यामुळे वीजपुरवठा सुधारेल.
पाणीसाठा टिकवण्यासाठी काय करावं?
धरणांमधला पाणीसाठा वाढतोय, हे खरं. पण हे पाणी टिकवण्यासाठी आपण काय करू शकतो? यासाठी काही सोप्या टिप्स:
- पाण्याचा काटकसरीने वापर: घरात आणि शेतीत पाण्याचा अपव्यय टाळा.
- पावसाचं पाणी साठवा: rainwater harvesting सारख्या पद्धतींचा अवलंब करा.
- वृक्षारोपण: पाणलोट क्षेत्रात झाडं लावा, ज्यामुळे पाण्याचा प्रवाह नियंत्रित होईल.
- जागरूकता: आपल्या गावात आणि परिसरात पाणी वाचवण्याबाबत जागरूकता पसरवा.
पुढे काय अपेक्षित आहे?
हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, यंदा पावसाचा जोर जुलै आणि ऑगस्टमध्येही कायम राहील. त्यामुळे कोल्हापूर आणि साताऱ्यातील धरणं ८०-९०% क्षमतेने भरतील, असा अंदाज आहे. पण यासाठी आपल्याला पाण्याचं नियोजन आणि water management यावर लक्ष ठेवावं लागेल. जलसंपदा विभागाच्या वेबसाइटवर तुम्ही दररोजच्या water storage ची माहिती तपासू शकता.
मित्रांनो, पश्चिम महाराष्ट्रात यंदा पावसाने आणि धरणांमधल्या वाढत्या पाणीसाठ्याने सगळ्यांच्या चेहऱ्यावर हास्य आणलं आहे. तुमच्या गावात किंवा परिसरात धरणांची स्थिती कशी आहे? कमेंटमध्ये नक्की सांगा! आणि हा ब्लॉग आवडला तर तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करायला विसरू नका. पुढच्या ब्लॉगमध्ये भेटू, तोपर्यंत पाणी वाचवा, आनंदी राहा!
